Η Ιεροτελεστία

Ο Πατήρ Θεόφιλους Ράισινγκερ (Αλ Πατσίνο), ένας ηλικιωμένος ιερέας με μυστηριώδες παρελθόν, συνεργάζεται με τον Πατέρα Τζόζεφ Στάιγκερ (Νταν Στίβενς), προκειμένου να φέρουν εις πέρας τον εξορκισμό μιας νεαρής κοπέλας, της Έμα Σμιντ (Αμπιγκέιλ Κόουεν). Η Έμα έχει εξεταστεί από ψυχιάτρους και άλλους ειδικούς, οι οποίοι δεν κατάφεραν να εντοπίσουν τα αίτια της πάθησής της και η Εκκλησία πιστεύει ότι το σώμα της έχει κυριευθεί από κάποιο δαίμονα. Όμως ούτε ο Ράισινγκερ αποκαλύπτει εξαρχής όλα όσα γνωρίζει για την υπόθεση, ούτε ο Στάιγκερ διαθέτει ακλόνητη πίστη που θα τον βοηθήσει να τελέσει τον εξορκισμό.

Το 1973, το «The Exorcist» του Γουίλιαμ Φρίντκιν δημιούργησε και ταυτόχρονα «σκότωσε» ένα ολόκληρο υπο-είδος του σινεμά τρόμου: τις ταινίες με εξορκισμούς. Το δημιούργησε, γιατί έθεσε τις βάσεις για κάθε ανάλογη ταινία που θα ακολουθούσε, υποδεικνύοντας την αισθητική κατεύθυνση, τη δομή, τα αρχέτυπα και τους προβληματισμούς πάνω στα οποία θα πατούσε σωρεία ταινιών στις επόμενες δεκαετίες, μέχρι και σήμερα. Το «σκότωσε», διότι καμία άλλη ταινία του είδους δεν μπόρεσε να ξεπεράσει το πρωτότυπο αριστούργημα του Φρίντκιν. Κάποιες απόπειρες έδωσαν αξιοπρεπή αποτελέσματα (το «Conjuring» του Τζέιμς Γουάν είναι ένα παράδειγμα), στην πλειονότητά τους όμως οι ταινίες με εξορκισμούς αποτυγχάνουν να μεταφέρουν κάτι από την υπαρξιακή φρίκη της ταινίας του ’73. Στη δεύτερη κατηγορία, δυστυχώς, ανήκει το «The Ritual».

Απρόθυμος να διαφοροποιηθεί έστω και λίγο από ανάλογου περιεχομένου ταινίες του μακρινού ή και πρόσφατου παρελθόντος, αλλά και δίχως το θράσος να υιοθετήσει μια σκοτεινά χιουμοριστική προσέγγιση στο θέμα του όπως είχε κάνει το «The Pope’s Exorcist» με τον Ράσελ Κρόου, ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Μίντελ (συν-υπογράφει και το σενάριο) επιστρατεύει όλα τα κλισέ του είδους, δεν εκμεταλλεύεται τις ιδεολογικές παραμέτρους του σεναρίου επιλύοντας με βιασύνη το εσωτερικό δίλημμα του Πατέρα Στάιγκερ και καταλήγει στο ασφαλές, συντηρητικό και άτολμο συμπέρασμα πως η τυφλή Χριστιανική πίστη είναι εκείνη που οδηγεί τον άνθρωπο στη σωτηρία από όλα τα κακά.

Ακόμα κι έτσι, θα μπορούσαμε να απολαύσουμε το «The Ritual» ως ένα «so bad, it's good movie», εάν δεν ήταν τόσο κακόγουστο. Ο Μίντελ επιλέγει να κινηματογραφήσει όλες ανεξαιρέτως τις σκηνές του με χειροκίνητη κάμερα, σε μια προσπάθεια να προσδώσει ρεαλισμό και αληθοφάνεια στα δρώμενα. Πέρα από το γεγονός ότι ο πρωτότυπος «Εξορκιστής» δε χρειάστηκε ποτέ να μας τρίψει στη μούρη κανένα «based on a true story» για να μας κόψει τη χολή, είναι θέμα σκηνοθετικού ελέγχου πάνω στον τόνο ενός φιλμ να μην είναι όλες οι σκηνές πανομοιότυπες. Πράγματι, η χειροκίνητη, τρεμάμενη κάμερα προσδίδει μια ένταση παραπάνω στο κάδρο απ’ ό,τι το τρίποδο, αλλά τι να το κάνουμε αυτό τη στιγμή που ολόκληρη η ταινία είναι γυρισμένη έτσι;

Για το τέλος, έμεινε το cast. Κακά τα ψέματα, ο βασικός λόγος να πάει κάποιος να δει αυτήν την ταινία, ειδικά αν δεν είναι λάτρης του τρόμου, είναι ο Αλ Πατσίνο, για πρώτη φορά σε ρόλο εξορκιστή. Ο ηθοποιός έχει αποδείξει πως, όταν χρειάζεται να κάνει overacting, μπορεί να το κάνει, και το «The Ritual» θα ωφελούνταν αν ο πρωταγωνιστής του προσέγγιζε το ρόλο με γερές δόσεις υπερβολής, αυτοσαρκασμού και campy αισθητικής. Δυστυχώς, ο Πατσίνο δίνει μια από τις πιο εγκρατείς, νατουραλιστικές ερμηνείες του. Ακόμα και ο Νταν Στίβενς, ένας ηθοποιός σαφώς πιο μικρού βεληνεκούς, του κλέβει την παράσταση, χωρίς απαραίτητα να δίνει μια σπουδαία ερμηνεία.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, το «The Ritual» είναι μια οικτρή απογοήτευση. Την στιγμή που άλλα κι άλλα σχέδια δυσκολεύονται να πάρουν το πράσινο φως από κάποιο χολιγουντιανό στούντιο επειδή δεν ανήκουν σε κάποιο δημοφιλές franchise, είναι αξιοπερίεργο που αυτό το σενάριο κατόρθωσε όχι μόνο να γυριστεί, αλλά και να πείσει έναν σπουδαίο ηθοποιό να πρωταγωνιστήσει. Δε θα λέγαμε ποτέ όχι σε μια νέα καριέρα του Πατσίνο στο σινεμά τρόμου, αρκεί να προσεγγίζει σχετικούς ρόλους με περισσότερο κέφι και σκωπτική διάθεση, αντί για τη σοβαροφάνεια που επιδεικνύει εδώ.