14:53
22/7

Προβληματισμοί από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου για τη νέα διαδικασία ελληνικής πρότασης στα Όσκαρ

Δελτίο Τύπου, 22/07/2025

“Οι παροικούντες το Υπουργείο Πολιτισμού”

Πριν λίγες μέρες το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την θεσμοθέτηση νέας διαδικασίας επιλογής της ταινίας που θα εκπροσωπεί την χώρα στα βραβεία Όσκαρ, μέσω εντεκαμελούς επιτροπής η οποία θα συστήνεται από ισάριθμους εκπροσώπους φορέων και συνδικαλιστικών σωματείων. Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου είναι ένας από τους 11 φορείς.

Η όποια αλλαγή στον τρόπο επιλογής της ταινίας που εκπροσωπεί την χώρα οφείλει να αποσκοπεί στη θωράκιση της διαδικασίας από μελλοντικές κρίσεις αξιοπιστίας όπως αυτή που βιώσαμε πέρσυ, όταν οι αλλεπάλληλες παλινωδίες του ΥΠΠΟ στη σύσταση της επιτροπής αμαύρωσαν την αξιοπιστία της διαδικασίας, προκάλεσαν επώδυνους τριγμούς στην κινηματογραφική κοινότητα και εξέθεσαν τη χώρα διεθνώς.

Η περσινή κρίση είχε σταθεί αφορμή για συνάντηση του ΔΣ της ΕΑΚ με τον υφυπουργό πολιτισμού Κ. Φωτήλα. Στη συνάντηση αυτή δόθηκαν ρητές - πλην προφορικές - διαβεβαιώσεις πως σύντομα θα άλλαζε η διαδικασία επιλογής προκειμένου στον πυρήνα της να έχει εκπροσώπους της ΕΑΚ, αναγνωρίζοντας την ως τον εφάμιλλο εθνικό φορέα της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και, ως εκ τούτου, τον πλέον κατάλληλο να αναλάβει τη διαδικασία, πρακτική άλλωστε που ακολουθείται από πλήθος χωρών. Σε συνέχεια της συνάντησης, καταθέσαμε στις 16 Απριλίου, 2025, εμπεριστατωμένη πρόταση για την θεσμοθέτηση νέας διαδικασίας ανάδειξης της υποψηφιότητας, μέσω επιτροπής στην οποία θα εκπροσωπείται τόσο η ΕΑΚ όσο και άλλοι φορείς του κινηματογράφου. Συγκεκριμένα προτάθηκε η σύσταση εννεαμελούς επιτροπής η οποία θα απαρτίζεται από πέντε μέλη της ΕΑΚ διαφορετικών ειδικοτήτων καθώς και εκπρόσωπο του ΥΠΠΟ, του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, του ΕΚΚΟΜΕΔ και του Τμήματος Κινηματογράφου του ΑΠΘ. Το σκεπτικό πίσω από την πρόταση ήταν πως η εκπροσώπηση διαφορετικών φορέων και ειδικοτήτων του κινηματογράφου στην επιτροπή θα αποτελέσει εγγύηση πολυφωνίας αλλά και αμεροληψίας. Παρά τις επανειλημμένες κρούσεις στον Υφυπουργό, δεν λάβαμε ποτέ επίσημη απάντηση, θετική ή αρνητική. Αντ’ αυτού, βρεθήκαμε προ τετελεσμένου, διαβάζοντας την ανακοίνωση της νέας διαδικασίας μέσα από τον τύπο.

Εκ πρώτης, η πρόταση του ΥΠΠΟ διαπνέεται από την ίδια φιλοσοφία της πολυφωνίας ως εγγύηση αξιοκρατίας που βρίσκεται στον πυρήνα της πρότασης της ΕΑΚ. Όμως, υπάρχει μια καταλυτικής σημασίας διαφορά: η επιτροπή που προτείνεται από το ΥΠΠΟ έχει ως κορμό εκπροσώπους συνδικαλιστικών σωματείων της χώρας.

Η επιλογή των σωματείων αποτελεί από μόνη της μια πολιτική πράξη κάθε άλλο παρά ουδέτερη. Στον κινηματογραφικό κλάδο δραστηριοποιούνται πολλά σωματεία, συχνά εκπροσωπώντας τον ίδιο κλάδο, το καθένα με την δική του συνδικαλιστική διαδρομή και το δικό του ιστορικό στη σχέση του με το κράτος αλλά και την κινηματογραφική κοινότητα. Με ποια κριτήρια το ΥΠΠΟ επέλεξε τα συγκεκριμένα σωματεία έναντι άλλων; Γιατί, για παράδειγμα, να απουσιάζει από την επιτροπή εκπρόσωπος της Ένωσης Ντοκιμαντέρ; Γιατι να απουσιάζει εκπρόσωπος του Σωματείου Ελλήνων Μοντέρ Blink μέλος του οποίου είναι ο μοντέρ Γιώργος Μαυροψαρίδης, δύο φορές υποψήφιος για Όσκαρ Μοντάζ;

Τα κριτήρια επιλογής των σωματείων που εκπροσωπούνται στην νέα επιτροπή αποτελούν τη μία όψη του προβλήματος. Η άλλη αφορά την ουσία του ρόλου τους. Τα σωματεία ως στόχο έχουν να υπηρετούν τις διεκδικήσεις επιχειρηματιών, εταιρειών παραγωγής ή εργαζομένων συγκεκριμένων κλάδων. Για τον λόγο αυτό, βρίσκονται εξ ορισμού σε διαρκή συναλλαγή με το κράτος ενώ τα συμφέροντά τους είναι πολύ συχνά αλληλοσυγκρουόμενα. Ταυτόχρονα, η ανάδειξη του ελληνικού σινεμά ως σύνολο, ως αφήγημα, διαχρονικά και οικουμενικά, δεν είναι στον πυρήνα των καταστατικών τους στόχων.

Αντίθετα, αυτός είναι ο λόγος ύπαρξης της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου: η προάσπιση, προώθηση και ανάδειξη του Ελληνικού Κινηματογράφου. Γι’ αυτό στα μέλη της συνυπάρχουν όλοι οι εργασιακοί κλάδοι του κινηματογράφου - ηθοποιοί, σκηνοθέτες, παραγωγοί, καλλιτεχνικοί συντελεστές, θεωρητικοί, κριτικοί - με κριτήρια ένταξης πολύ πιο αυστηρά από αυτά που θέτουν στα υποψήφια μέλη τους τα σωματεία. Αυτή είναι η ουσία της Ακαδημίας: να λειτουργεί σαν μια ομπρέλα πάνω από τους ενεργούς επαγγελματίες ενός ολόκληρου κλάδου, όχι για να προασπίσει τα επιμέρους εργασιακά τους συμφέροντα αλλά το κοινό αγαθό που αυτοί αποδεδειγμένα, μέσα από το έργο τους, υπηρετούν, το οποίο δεν είναι άλλο από τον Ελληνικό Κινηματογράφο.

Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν καλά πως η παρουσία εκπροσώπων συνδικαλιστικών φορέων σε επιτροπές γνωμοδότησης είναι φαινόμενο κάθε άλλο παρά καινοφανές στα ελληνικά κινηματογραφικά πρακτικά. Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου γεννήθηκε μέσα από το όραμα των κινηματογραφιστών της χώρας για μια εθνική κινηματογραφία απαλλαγμένη από πρακτικές συναλλαγής μεταξύ των σωματείων του κλάδου και του ελληνικού κράτους. Πρακτικές που επί χρόνια παρεμπόδισαν την εύρυθμη λειτουργία του κλάδου. Η θωράκιση των γνωμοδοτικών επιτροπών από την παρουσία συνδικαλιστικών φορέων είχε και έχει ως στόχο την θωράκιση των διαδικασιών από τυχόν πολιτικές παρεμβάσεις. Αυτή είναι η ουσία του ζητήματος με την νέα επιτροπή που φέρνει το ΥΠΠΟ. Αυτός είναι ο λόγος που ως Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου έχουμε σοβαρότατους λόγους να ανησυχούμε με αυτή την παλινδρόμηση.

Η σύσταση της νέας επιτροπής θα όφειλε να είναι μείζον ζήτημα για την κινηματογραφική κοινότητα, πολλώ μάλλον όταν, για μια ακόμη χρονιά, αυτή γίνεται με μεγάλη ημερολογιακή καθυστέρηση, καθιστώντας ασφυκτικά τα χρονικά περιθώρια για οποιαδήποτε ουσιαστική καμπάνια προώθησης της ταινίας που θα επιλεγεί. Δυστυχώς όμως, στην παρούσα συγκυρία, το ζήτημα επισκιάζεται από την ευρύτερη και πολύ πιο βαρύνουσα κρίση στη σχέση της κινηματογραφικής κοινότητας με την ελληνική πολιτεία την οποία έχει προκαλέσει η συγχώνευση ΕΚΚ και ΕΚΟΜΕ. Όσο παραμένουν άλυτα τα μείζονα προβλήματα που έφερε η σύσταση του ΕΚΚΟΜΕΔ  το μέλλον των ελλήνων κινηματογραφιστών είναι κάθε άλλο παρά ευοίωνο.

Η ΕΑΚ θα δώσει το παρών στην νέα επιτροπή προκειμένου να συμβάλει στην ομαλή επιλογή της ταινίας που θα εκπροσωπήσει τη χώρα στα φετινά βραβεία Όσκαρ. Αναγνωρίζουμε την παρούσα σύσταση μόνο ως μια έκτακτη, μεταβατική λύση προς μια επόμενη νομοθετική ρύθμιση που θα θωρακίσει ουσιαστικά την επιτροπή από παρεμβάσεις κάθε τύπου και θα διαφυλάξει τις αρχές της πολυφωνίας και της αμεροληψίας. 

Ευχόμαστε κάθε επιτυχία στην ταινία που θα προκριθεί από την διαδικασία.