14:59
20/5

Κάννες 2025: Το «The Secret Agent» είναι μάλλον η καλύτερη ταινία των φετινών Καννών και σίγουρα μια από τις κορυφαίες της χρονιάς

Ταινίες όπως το «Secret Agent» λειτουργούν καλύτερα όταν ο θεατής γνωρίζει ελάχιστα εκ των προτέρων για την έκβασή τους. Όχι επειδή καραδοκούν ανατροπές και εκπλήξεις, αλλά γιατί μια από τις αδιαφιλονίκητες αρετές αυΤού του φιλμ είναι ο τρόπος με τον οποίο χτίζεται η πλοκή. Χτίζεται μεθοδικά,  ανοίγοντας σταδιακά και έξυπνα τα χαρτιά της, και εμπλουτίζοντας έτσι μια ιστορία που, ειδάλλως,  θα μπορούσε κανείς να συνοψίσει κάλλιστα σε μια παράγραφο. Για τον Βραζιλιάνο σεναριογράφο και σκηνοθέτη, όμως, η σημασία βρίσκεται στις λεπτομέρειες και στον τρόπο που αυτές συνηγορούν ώστε να καταφέρουν την απόλυτη προσήλωση του θεατή σε μια συναρπαστική συνάντηση του πολιτικού θρίλερ και της ιστορικής καταγραφής.

Η γενέτειρα χώρα του Φίλιου και το ταραχώδες σύγχρονο παρελθόν της τοποθετούνται και πάλι στο επίκεντρο της μυθοπλασίας του. Αυτή τη φορά όμως δεν βρισκόμαστε στο πρόσφατο παρόν που ενέπνευσε τις δυο πρώτες του δημιουργίες (το «Neighboring Sounds» και το «Aquarius»), ούτε σε κάποιο αχρονικό σύμπαν, όπως αυτό που συναντούσαμε στο «Bacurau», αλλά στη ζοφερή όσο και πολύχρωμη πραγματικότητα του 1977, όπως τη βιώνουν οι κάτοικοι στην παραθαλάσσια πόλη Ρεσίφε, τόπο καταγωγής και μόνιμης διαμονής του σκηνοθέτη. 

Μια δήλωση πίστης στη δύναμη του σινεμά να αποκαθιστά την αλήθεια, να συντηρεί ζωντανή τη μνήμη και να φωτίζει ακόμη και τους πιο σκοτεινούς καιρούς

Έξω από τα στενά γεωγραφικά σύνορα της πόλης, η Βραζιλία εξακολουθεί να τελεί υπό δικτατορικό καθεστώς, η διαφθορά, οι ταξικές ανισότητες και η απουσία ηθικής έχουν διαβρώσει κάθε σχεδόν έκφανση της καθημερινής ζωής, άνθρωποι εξαφανίζονται μυστηριωδώς ή βρίσκονται νεκροί χωρίς κανείς να τολμά να αναρωτηθεί το γιατί και η αντίσταση στο καθεστώς αποτελεί ριψοκίνδυνη υπόθεση των λίγων.

Στο Ρεσίφε καταφθάνει λοιπόν ένας σαραντάχρονος άντρας με μυστηριώδες παρελθόν και ασαφείς προθέσεις, που βρίσκεται προφανέστατα υπό τη σκιά κάποιας απειλής για την οποία θα μάθουμε περισσότερα αργότερα. Ονομάζεται Μαρτσέλο και η πρώτη στάση την οποία πραγματοποιεί στην πόλη είναι για να δει μετά από καιρό τον μικρό γιο του, ο οποίος μεγαλώνει με τον παππού και τη γιαγιά έπειτα από τον πρόωρο χαμό της μητέρας του. Η δεύτερη είναι για να τακτοποιηθεί σε ένα συγκρότημα διαμερισμάτων που φιλοξενεί αντιφρονούντες, βοηθώντας τους να βρουν προσωρινά δουλειά και να κινούνται αθόρυβα υπό το βλέμμα της χούντας ενώ σχεδιάζουν την απόδρασή τους από τη χώρα.  

Είναι περίοδος καρναβαλιού, η ιδανική συγκυρία για να βρεθούν άξαφνα νεκροί καμιά εκατοστή άνθρωποι, όπως σημειώνει χαιρέκακα ένας αστυνομικός, κι ενόσω ο κόσμος ξεχύνεται χορεύοντας στους δρόμους, κάτω από μια πρόσκαιρη επίφαση ξενοιασιάς, ο Μαρτσέλο μαθαίνει ότι έχει γίνει στόχος επαγγελματιών δολοφόνων.

Το ακριβές παρελθόν του Μαρτσέλο και τον λόγο για τον οποίο επικηρύσσεται θα τα μάθουμε συνεπακόλουθα. Γιατί ο Φίλιου θέλει προηγουμένως να μας βυθίσει στο πυρετικό κλίμα της εποχής την οποία ο ίδιος έζησε ως μικρό αγόρι, περίπου στην ίδια ηλικία που έχει ο γιος του ήρωα στην ταινία, και τώρα αναβιώνει με τρόπο εκπληκτικό, χάρη στη θαυμάσια φωτογραφία, το σινεμασκόπ κάδρο (σε παλιομοδίτικο anamorphic panavision), τα σαγηνευτικά πανοραμικά πλάνα και την ακριβή αναπαράσταση μιας κοινωνίας στη σκιά διαρκούς φόβου. 

Μια συναρπαστική συνάντηση του πολιτικού θρίλερ και της ιστορικής καταγραφής

Ούτως ή άλλως, όμως, η ταινία του Φίλιου είναι μια λαμπρή επίκληση στο καθαρόαιμο και χορταστικό σινεμά, το καμωμένο για τη σκοτεινή αίθουσα και τη μεγάλη οθόνη, το φτιαγμένο με αξιόπιστα υλικά όπως είναι το καλογραμμένο σενάριο, οι ηθοποιοί (εξαιρετικός ο Βάγκνερ Μούρα στον πρωταγωνιστικό ρόλο) και η μαεστρική σκηνοθεσία. Ο Φίλιου παραδίδει μια γνήσια σινεματική εμπειρία που σφύζει από ενέργεια και ιδέες εκτελεσμένες στην εντέλεια, πανηγυρίζοντας έτσι την κινηματογραφική θέαση ως ένα ανεξίτηλο βίωμα το οποίο με τον ίδιο τρόπο που φτιάχνει αναμνήσεις, ξέρει και πώς να τις συντηρήσει στο άπειρο. 

Σαν ένα στιβαρό μυθιστόρημα, που θέλει χώρο και χρόνο για να αναπνεύσει και το οποίο υφαίνεται δεξιοτεχνικά γύρω από μια απλή κεντρική ιδέα, ο Φίλιου εξασκεί αξιέπαινο έλεγχο στην αφήγησή του,  ενσωματώνει διαφορετικά κινηματογραφικά είδη και αναφορές σε ένα συμπαγές σύνολο και παράλληλα, κάτω από το σασπένς και την κοινωνική καταγραφή, οδηγεί την ταινία του υπογείως σε κάτι ευρύτερο και τελικά ακόμη πιο σημαντικό: μια δήλωση πίστης στη δύναμη του ίδιου του σινεμά να αποκαθιστά την αλήθεια, να συντηρεί ζωντανή τη μνήμη και να φωτίζει ακόμη και τους πιο σκοτεινούς καιρούς. Γιατί αν κάτι μας ξεκαθαρίζει στο πανέμορφο φινάλε της ταινίας του ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης, αυτό είναι ότι το σινεμά, πέρα από τις υπέροχες πλάνες και τις ψυχαγωγικές του ιδιότητες, είναι μια τέχνη της αντίστασης. Ο «μυστικός πράκτορας» του τίτλου γίνεται τελικά ο ίδιος ο κινηματογράφος, έτσι δαιμόνια και υπονομευτικά όπως δρα εναντίον κάθε μορφής συλλογικής αμνησίας. Και ο Φίλιου, με την ίσως ωραιότερη δημιουργία της μέχρι τώρα καριέρας του, ζητά (και καταφέρνει) να κρατάμε σταθερά το βλέμμα μας καρφωμένο στην οθόνη.

Διαβάστε επίσης:
Κάννες 2025: Ο Γουές Άντερσον ξεδιπλώνει το «Φοινικικό Σχέδιο» καθώς βυθίζεται όλο και πιο βαθιά στη μανιέρα
Κάννες 2025: Το τέλος της αθωότητας έρχεται γλυκά στο πανέμορφο «Renoir» της Τσι Χαγιακάουα
Κάννες 2025: Στο «Die, My Love» της Λιν Ράμσεϊ μια γυναίκα εξομολογείται
Κάννες 2025: Με το «The Chronology of Water» η Κρίστεν Στιούαρτ πραγματοποιεί μια σκηνοθετική βουτιά στα βαθιά
Κάννες 2025: To «Sirat» του Όλιβερ Λάσε είναι μία τέκνο έκρηξη στα θεμέλια του επίσημου διαγωνιστικού
Κάννες 2025: Στο «Eddington», ο Άρι Άστερ σκιαγραφεί ένα χαοτικό, παρανοϊκό πορτρέτο της επί Covid Αμερικής
Κάννες 2025: Ο Ντομινίκ Μολ ανοίγει την «Υπόθεση 137»
Κάννες 2025: Στο «Two Prosecutors» ο Σεργκέι Λοζνίτσα ξυπνά έναν καφκικό απολυταρχικό εφιάλτη
Κάννες 2025: Το «Sound of Falling» εκκινεί εκκωφαντικά το επίσημο διαγωνιστικό
«Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη!»: Ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο εναντιώνεται στον Τραμπ και ξεσηκώνει τις Κάννες
Φεστιβάλ Καννών! Όλες οι ταινίες που έχουν κερδίσει τον Χρυσό Φοίνικα
Νταρντέν, Ντικουρνό, Άντερσον και Άστερ για Χρυσό Φοίνικα: Το επίσημο πρόγραμμα του 78ου Φεστιβάλ Καννών
Κάννες 2025: Το πρόγραμμα της Εβδομάδας Κριτικής του Φεστιβάλ των Καννών
Κάννες 2025: Το πρόγραμμα του Δεκαπενθημέρου των Σκηνοθετών
Ζιλιέτ Μπινός for President: Το Jury των φετινών Καννών εντυπωσιάζει
Τιμητικός Φοίνικας για τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο στις επικείμενες Κάννες
Η Νικόλ Κίντμαν θα βραβευτεί στο επερχόμενο Φεστιβάλ Καννών
Κάννες 2025: Πόστερ-φόρος τιμής στο «Ένας Άνδρας και Μια Γυναίκα»
Το ελληνικής συμπαραγωγής «The Exploding Girl VR» στο Διαγωνιστικό τμήμα Immersive

Το cinemagazine ταξιδεύει στο 78ο Φεστιβάλ Καννών με την ευγενική υποστήριξη της AEGEAN.