Ο Καλός Καθηγητής

Πυκνώνουν οι ταινίες που παρουσιάζουν παθογενείς καταστάσεις στα σχολεία του 21^ου αιώνα. Με την έλευση μάλιστα της «Εφηβείας», ανοίγει ίσως και η πόρτα παράθεσης στοιχείων του πώς σινεμά και τηλεόραση αναπαριστούν. Η απόσταση από έργα (εντελώς) άλλης εποχής (από το «To Sir With Love» μέχρι τον «Κύκλο των Χαμένων Ποιητών») πιστοποιεί ότι οι αλλαγές είναι χαώδεις, ενώ ακόμα και ταινίες μικρότερης ή μεγαλύτερης ευστοχίας στην περιγραφή ταξικών εντάσεων προηγούμενων χρόνων (ας πούμε «Dangerous Minds», «187» από τα κάπως αφελώς προβληματισμένα ‘90ς) φαίνονται απροετοίμαστες και τελικά αβαρείς με τα σημερινά μέτρα. Δεν είναι βέβαια πρόβλημα του σινεμά, όμως η αλήθεια είναι ότι το μέσο έχει αποτύχει να χτυπήσει φλέβα προκαλώντας έστω ένα στοιχειώδες ενδιαφέρον μιας εποχής που, ομολογουμένως, δεν είναι χτισμένη να ενδιαφέρεται. (Η «Εφηβεία» πάντως ένα χρέος το επιτέλεσε.)

Η παρούσα προσθήκη καταπιάνεται με την έννοια της Ακύρωσης, άλλως αποκαλούμενη ως «η δύναμη του καθενός να καταστρέψει τον διπλανό του ισχυριζόμενος οτιδήποτε από το ντουλάπι με τις αμαρτίες». Είναι βέβαια το μεγάλο τρέχον «δημοκρατικό» πανηγύρι μιας κοινωνίας θεμελιωμένης σε μια θρησκευτικού τύπου τιμωρητική που ελάχιστη σχέση με την συγχώρεση και την ανοχή φέρει. Αντίθετα αγαλλιάζει στην σκέψη, την εφαρμογή και την δυνατότητα καθημερινής απονομής (αυτο)δικαίου και στην συστοιχία διαφόρων (αυτο)δίκαιων που με πληκτρολόγια-πυρσούς λυμαίνονται βιαίως τον κόσμο μας. Όλοι συμμετέχουμε σε αυτό, ηθελημένα και άθελα, με την ανοχή (ή και την στήριξή μας) γεμίζουμε θύτες που πολλαπλασιάζουν θύματα. Όλοι στο τέλος ίσοι θα είμαστε.

Στην ταινία μας η Ακύρωση γεννιέται σε ένα σημερινό (γαλλικό) σχολείο και πλήττει έναν καλό δάσκαλο που διαπράττει το 8^ο αμάρτημα να περιγράψει στην τάξη την έννοια του «αστεϊσμού» σε μια μαθήτρια η οποία εν συνεχεία τον κατηγορεί για παρενόχληση. Από εκεί και έπειτα ένας μηχανισμός παίρνει μπροστά, ο οποίος σταδιακά μαρσάρει αμαυρώνοντας μέχρι εξαντλήσεως τον (γκέι) δάσκαλο και αποκαλύπτει, θεωρητικά τουλάχιστον, την διοικητική αδυναμία του Σχολείου και τις λογιών παθογένειες των παιδιών του και των σπιτιών τους.

...τα περιώνυμα αστεράκια δεν πρέπει να καταβαραθρώσουν μια επιλογή, καθώς όταν το σινεμά υπενθυμίζει ότι καλό είναι να μην σκοτώνουμε χαρακτήρες, ας ακούν όσο το δυνατόν περισσότεροι

Το προσόν της ταινίας είναι η διάθεσή της να δείξει το αδιέξοδο, να αποφύγει το δικό της δικαστήριο (και το κορίτσι που κατηγορεί είναι επίσης θύμα του τοξικού πατριάρχη/μπούλη αδελφού), να εκθέσει διαδικασίες ανέτοιμες να λύσουν προβλήματα επειδή τόσο ο Νόμος δεν έχει ακόμα καταρτιστεί διαλεκτικά, όσο και οι άνθρωποι είναι δέσμιοι της δειλίας και των φιλοδοξιών τους. Στον δρόμο αυτό συμβάλλουν καλές ερμηνείες (ικανός Φρανσουά Σιβίλ, εξαιρετική Τοσκάν Ντουκέν) και μια σκηνοθεσία λειτουργική στα βασικά.

Τα βασικά βέβαια δεν αρκούν για την ανέγερση μεγάλης ταινίας. Το σενάριο της Οντρέ Ντιγουάν, η οποία έγραψε τέσσερεις ταινίες το 2024 και σκηνοθέτησε μία από αυτές (το έπος της αδράνειας που λέγεται νουβέλ «Emmanuelle»), κλείνει υπέρμετρα την ιστορία πάνω στον πρωταγωνιστή (και η σκηνοθεσία μοιραία ακολουθεί), ούσα πλημμελής στην καταγραφή της διαδικασίας, στην περιγραφή με σασπένς του σφιξίματος του βρόχου, στον οπτικό σχολιασμό του περιβάλλοντος και στον αγωνιώδη ειρμό. Συμπάσχεις μεν, διότι σε πνίγει η αδικία, αλλά η ταινία δεν δημιουργεί έναν πραγματικό λαβύρινθο. Δεν συντείνει σε αυτό και το ευρύτερο ντεκουπάζ, όχι τόσο σε κάθε σκηνή (όπου δεν υπάρχει πρόβλημα), όσο στην καθαυτή διαδοχή των σκηνών. Έτσι για παράδειγμα στην ένταση του έργου παρεμβάλλεται μια σκηνή…μασάζ σε ένα χαμάμ, εντελώς άλλης αισθητικής, για την οποία μπορεί κανείς να γράψει μια έκθεση πάνω στην συμβολή της, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια σεκάνς που έπρεπε να καταλήξει στο recycle bin της ψηφιακής μουβιόλας.

Ακόμα μεγαλύτερος αντίπαλος της ταινίας, όμως, είναι η ανάμνηση μιας ομόλογης όπως το «The Hunt» (2012), φτιαγμένης έξω από την επικαιρότητα μιας εποχής οπότε δυστυχώς και άρα με το κύρος μιας κλασικής, «ανενόχλητης» αφήγησης, ταινίας που τα κάνει μάλλον όλα σωστά επιτέμνοντας νοηματική ευστοχία και κινηματογραφικό κύρος. Κι έτσι πάντως, τα περιώνυμα αστεράκια δεν πρέπει να καταβαραθρώσουν μια επιλογή, καθώς όταν το σινεμά υπενθυμίζει ότι καλό είναι να μην σκοτώνουμε χαρακτήρες, ας ακούν όσο το δυνατόν περισσότεροι.