Ο Κύριος των Νεκρών

Έξω από την πόλη του Τορόντο βρίσκεται χτισμένο ένα high-tech νεκροταφείο. Τα ανορθόδοξα μνήματά του είναι εξοπλισμένα με μια ειδική τεχνολογία που επιτρέπει, σε όποιον επιθυμεί, να παρακολουθεί την πορεία αποσύνθεσης του αγαπημένου του, εκλιπόντος προσώπου μέσα στον τάφο. Το πρωτοποριακό κοιμητήριο ανήκει σε έναν χήρο επιχειρηματία και εφευρέτη. Ανέλαβε τη δημιουργία του όταν έχασε τη σύζυγό του και αδυνατώντας να διαχειριστεί την απώλεια της, την έθαψε εκεί ώστε να μπορεί να τη βλέπει καθημερινά καθώς αποχωρίζεται αργά το σώμα της. Ήταν, για εκείνον, ένας παράδοξα θεραπευτικός τρόπος προκειμένου όχι μόνο να την ακολουθήσει και πέρα από το θάνατο με την ίδια προσήλωση και λατρεία που τη συντρόφευε στη ζωή, αλλά και να συμφιλιωθεί με τη σκληρή πραγματικότητα του τέλους και της φυσικής φθοράς.

Έτσι ξεκινά η καινούργια ταινία του ηλικίας 82 ετών, μέγιστου Καναδού σκηνοθέτη: με μια από τις ευφυέστερες ιδέες που έτυχε να σκαρφιστεί στη διάρκεια της κινηματογραφικής του καριέρας και την οποία εμπνεύστηκε αντλώντας από μια δική του μεγάλη θλίψη όταν, το 2017, έφυγε από τη ζωή η επί 43 χρόνια σύζυγός του κατόπιν μακροχρόνιας ασθένειας. 

Με τον «Κύριο των Νεκρών» (ή «Τα Σάβανα», αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς ως προς τον πρωτότυπο τίτλο του φιλμ), ο Κρόνενμπεργκ μπορεί να εξερευνά για πολλοστή φορά την πολύπλοκη σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία και το ταχύτατα μεταλλασσόμενο και μηχανοποιημένο περιβάλλον γύρω του, αυτή τη φορά όμως στοχάζεται πλέον από τη μεριά ενός καλλιτέχνη με σαφέστερη από ποτέ την επίγνωση της θνητότητάς του και των επικίνδυνων δώρων που επιφυλάσσει αυτή ακριβώς η τεχνολογία σε όσους την επικαλούνται και την καταχρώνται. 

Το ξεκίνημα του φιλμ είναι ομολογουμένως εντυπωσιακό. Από τη στιγμή, ωστόσο, που το σενάριο θέλει το νεκροταφείο να βανδαλίζεται κάποιο βράδυ μυστηριωδώς και την αφήγηση να κατακερματίζεται σε μια σειρά από θεωρίες συνομωσίας, η ταινία ενδίδει όλο και περισσότερο σε μια λαβυρινθώδη και συχνά αυτοαναιρούμενη πλοκή που σχετίζεται με άπιστες συζύγους, εμμονοληπτικούς πρώην εραστές, περιβαλλοντικό ακτιβισμό, παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων και διεθνή κατασκοπία. 

Ο Κρόνενμπεργκ στοχάζεται πλέον από τη μεριά ενός καλλιτέχνη με σαφέστερη από ποτέ την επίγνωση της θνητότητάς του

Σε παλιότερες δημιουργίες του Κρόνενμπεργκ, τα παραπάνω συστατικά θα κατέληγαν να εξυπηρετούν ένα πιο συμπαγές θεματικά σύνολο από ό,τι συναντάμε στο «The Shrouds». Μια πιο προσεκτική ματιά χρειάζεται, ωστόσο, για να μας καταδείξει ότι μπορεί μεν η ιστορία να διασκορπίζεται σε ένα σωρό διαφορετικές κατευθύνσεις, όμως δεν αποπροσανατολίζει από το μελαγχολικό και διαυγέστατο πυρήνα του φιλμ. Ο Κρόνενμπεργκ βρίσκει έναν ευρηματικό (και θαρραλέο από μεριάς του) τρόπο να αποδώσει φιλμικά πόσο αποξενωτικά, και συχνά πόσο απάνθρωπα λειτουργεί η απώλεια σε όσους καλούνται να αναμετρηθούν μαζί της. Συνδέει, επιπλέον, αυτή την επώδυνη ψυχολογική συνθήκη με την ιδέα ενός μοντέρνου κόσμου στον οποίο ένα σωρό εφευρέσεις και καινοτομίες εμφανίζονται ως πανάκεια και φανταχτερή παρηγοριά προτού αποδειχτεί πόσο απατηλή είναι η χρήση τους. 

Κάπως έτσι, καθώς όλο και περισσότερο ο ήρωας του φιλμ επαναπαύεται στα εξελιγμένα γκάτζετς από τα οποία εξαρτάται μεγάλο μέρος της ζωής του, ταυτόχρονα αδυνατεί να συνειδητοποιήσει πόσο αδιάκριτα παραβιάζεται και χειραγωγείται ο ίδιος, σε σημείο τού να αδυνατεί πλέον να αποκρυπτογραφήσει την πραγματικότητα, με τον ίδιο τρόπο που και εμείς ως θεατές δυσκολευόμαστε να επιλύσουμε τον συνωμοσιολογικό γρίφο που μας παραθέτει η ταινία.

Το να δοθούν ξεκάθαρες απαντήσεις δεν έχει όμως σημασία. Με τον υποδόριο σαρκασμό του, ο Κρόνενμπεργκ μας πολιορκεί με πληροφορίες και νεωτερισμούς για να μας πει καθησυχαστικά ότι τα ανθρώπινα ένστικτα είναι εν τέλει η μόνη έμπιστη πυξίδα μας. Γι' αυτό και όταν η σεξουαλική επιθυμία αρχίζει να ξυπνά και πάλι ακόρεστα για τον ήρωα, μαζί της εμφανίζεται επιτέλους και το ενδεχόμενο μιας απόδρασης, μιας λύτρωσης από τα δικά του τεχνολογικά και ψυχολογικά «σάβανα». Και κάπως έτσι, μια φαινομενικά πένθιμη και απαισιόδοξη ταινία για μια αποστειρωμένη και παραισθητική κοινωνία της προόδου μεταμορφώνεται σε μια παραδοχή του ανθρωπίνου σώματος ως μοναδική και αδιάσειστη αλήθεια.  Όλα τα υπόλοιπα στη ζωή, όπως και σε αυτή την ταινία, παραμένουν αχρείαστες υποπλοκές.