Βερμίλιο: Η Νύφη του Βουνού

Εδώ που είμαστε, τόσο σαν αιθουσιακή αποδοχή όσο και σαν σχέση κριτικής και κοινού, μια ταινία σαν την 3^η ταινία μυθοπλασίας της Μάουρα Ντελπέρο είναι μεν απόλαυση να γράφεις γι’ αυτήν, αλλά καθαρή απογοήτευση σε περιμένει αν ευελπιστείς να συνομιλήσεις με κάποιο μεγάλο κοινό διατεθειμένο για πληρωμή εισιτηρίου.

Ως προς το δεύτερο σκέλος είναι πραγματικό κρίμα. Σε άλλες, πιο ευαγείς (συνολικά, όχι μόνο οικονομικά) περιόδους, αυτή είναι μια ταινία που θα έβρισκε το κοινό της και δεν θα περιόριζε τις λιγοστές σήμερα προσδοκίες της σε έναν πιο ηλικιωμένο κόσμο, που έχει ανατραφεί ποιοτικά με την αίθουσα στις συνήθειές του. (Είναι σαφώς αριστοκρατικό χαρακτηριστικό και συνήθεια η αίθουσα, άλλο που πλήθος αγενών φλύαρων οθονοσκοπούντων (sic) έχει καταλάβει τα πόστα και διώχνει βιαίως τους εραστές της.) Σήμερα τα νούμερα θα είναι αποκαρδιωτικά, ο πιο πολύς κόσμος δεν ενημερώνεται καν, αφού δεν συνομιλεί με τις κριτικές που θεωρητικά εκπληρώνουν αυτόν τον ρόλο και προτιμά, ίσως και κατάκοπος πια, να βρεθεί ενώπιόν της κατά τύχη, σε κάποιον καναπέ κοντά σας. Εντούτοις, έτσι χειροτερεύουμε.

Μια σημαντική ευρωπαϊκή στιγμή σύγχρονου σινεμά, ένα επίσημο καλωσόρισμα μιας αυτόφωτης γυναικείας ματιάς

Στην τηλεόραση μια ταινία σαν κι αυτή πληγώνεται. Δεν ακούς Σοπέν και Βιβάλντι (δύο επιλογές της Ντελπέρο από γραμμοφώνου) σε ηχεία λάπτοπ και σε Spotify ανάμεσα σε διαφημίσεις για τον τελευταίο «δίσκο» κάποιου θλιβερού τραπαδούρου (sic, ξανά). Δεν βλέπεις την μαγευτική φωτογραφία του Μιχαήλ Κρίτσμαν (βετεράνος του Ζβιαγκίντσεφ), την σε ασυνήθιστες παλέτες ανοιχτού γαλάζιου, που εκτοξεύει την εικαστική του έργου σε μια από τις ωραιότερες διευθύνσεις φωτογραφίας των τελευταίων ετών. Κατ’ επέκταση, δεν μπορείς να εκτιμήσεις ένα εμβυθιστικό τέμπο επιφανειακής ησυχίας και άγριων σεισμικών τεκτονικών πλακών που κινούνται υπόγεια, αργά και τελεσίδικα, σε μια απελπιστικά μικρή οθόνη, ενώ διάφορες οικιακές τυμπανοκρουσίες μέμφονται την καλλιτεχνία.

Η Ντελπέρο αναπτύσσει μια περίπλοκη χαρακτηρολογία (όχι και λίγων προσώπων) χρησιμοποιώντας καλοδιαλεγμένα σεναριακά χτυπήματα και σοφά τοποθετημένα πλάνα. Δεν χρειάζεται πολύς διάλογος, δεν χρειάζεται (σχεδόν) καμμία επεξήγηση. Τα πράγματα λέγονται σε ανύποπτο χρόνο και δείχνονται διαρκώς σε ένα μεταξωτό σφυροκόπημα (υπερ)σκηνοθεσίας. Ίσως κάποιοι να ενοχληθούν από το πλέξιμο, τους συμβολισμούς και την (ίσως υπέρμετρη εκλεκτικότητα) των νύξεων της Ντελπέρο, όμως δύσκολα να αρνηθεί κάποιος την περίσκεψη, τον σχεδιασμό, την διαύγεια. Αυτή είναι μια ταινία φτασμένης υπογραφής, που ξέρει πολύ καλά τον ρόλο της, πατάει πολύ γερά στην (και πάλι δική της) γραφή, αξιοποιεί στο έπακρον το εκτυφλωτικό υποκριτικό ταλέντο της γείτονος χώρας (λένε ότι οι Ιταλοί είναι γεννημένοι τραγουδιστές, είναι γεννημένοι και ηθοποιοί, δείτε ας πούμε τις πρωτοεμφανιζόμενες Ρακέλε Πότριχ και Μαρτίνα Σκρίνζι) και έχει συλλάβει ένα μέτρο, ένα μουσικό κλειδί αν θέλετε, πάνω στο οποίο θα εκτυλιχθεί η ιστορία. Μια ιστορία προσμονών, ακυρώσεων, απογοήτευσης και θριάμβου του γυναικείου σθένους

Μια ιστορία προσμονών, ακυρώσεων, απογοήτευσης και θριάμβου του γυναικείου σθένους

Έχει μια αδυναμία. Και εξαντλώντας μια αυστηρότητα, οφειλόμενη στο ότι το έργο κινείται εκ των πραγμάτων σε μεγάλα καλλιτεχνικά υψόμετρα, θα θεωρήσω ότι αποτελεί κόφτη στον δρόμο προς το μεγαλείο. Είναι μια ωραιοπαθής ταινία. Δεν έχει λέρα, δεν έχει λάσπη. Παρότι κινείται σε μονοπάτια που κρατούν από το ένδοξο ιταλικό νεορεαλιστικό παρελθόν, η Ντελπέρο παίρνει μια σαφή απόφαση να απολυμάνει το έργο σε βαθμό 5άστερου καταλύματος. Δεν είναι μόνο η βουκολική λαμπρότητα, που αποτυπώνεται ποιητικά. Είναι τα καλοσιδερωμένα ρούχα, τα (σχεδόν πάντοτε ροδαλά) πρόσωπα, τα στιλπνά ζώα, τα ολοκαίνουργια οχήματα μα και τα πεντακάθαρα αντικείμενα που βαστούν από κάποιον πλήρως στυλιζαρισμένο πίνακα ιμπρεσιονιστικού ζωγραφικού παρελθόντος. Ακόμα και η μουσική «απαγορεύεται» να ακουστεί με τον θόρυβο της πλάκας των 78 στροφών στο γραμμόφωνο (με τους δίσκους μάλιστα να μοιάζουν ύποπτα 33ηδες – κάτι που φυσικά δεν υπήρχε την δεκαετία του ’40), ενώ και οι μουσικές ερμηνείες μοιάζουν κρυστάλλινα μεταγενέστερες. Αυτό βέβαια δίνει λευκή κάρτα στον Κρίτσμαν να παραδώσει έναν ανεπανάληπτο καμβά χρώματος και φωτοσκιάσεων (ιδίως στην ενδεή εποχή των πανομοιότυπων καλλιτεχνικών διευθύνσεων και του Netflixικού coloring), όμως αφαιρεί από την ταινία μια πιστότητα, μια μυρωδιά αληθινή, χρήσης και ζωής.

Φυσικά, υπάρχει αντεπιχείρημα: Σε μια ταινία με θέμα της την γυναικεία αντοχή, την κυριαρχική μητρότητα εν μέσω πατριαρχικής πτώσης (που βέβαια προλαβαίνει κάμποσα θύματα γύρω της), την χωρική απλότητα, την «φωτεινή» μεταπολεμική θλίψη αλλά και την ποικιλόμορφη ανθρώπινη, ατελή έστω, πίστη (σε Θεό, σε Τέχνη, σε Έρωτα, σε ανθρώπινη ανθεκτικότητα), η όψη της ταινίας ποτίζεται από μια πνευματικότητα την οποία και αποπνέει. Προσωπικά θα τα ήθελα (ίσως επειδή έτσι τα έμαθα) σε μια βισκοντική εκδοχή νεορεαλισμού, όπου το φως διαχέεται μέσα από μια ρωγμή αρχοντιάς στην αθλιότητα. Και πάλι όμως, ίσως όλα αυτά να είναι λεπτομέρειες. Η Ντελπέρο έχει κάνει μια σκόπιμη αισθητική επιλογή και έχει εκτυπώσει μέσα της ένα όραμα κανονικό, συντεταγμένο, διεξοδικό. Μια σημαντική ευρωπαϊκή στιγμή σύγχρονου σινεμά, ένα επίσημο καλωσόρισμα μιας αυτόφωτης γυναικείας ματιάς.

Επτά βραβεία Ντονατέλο και πέντε βραβεία στο φεστιβάλ Βενετίας, εκ των οποίων βασικός ο Αργυρός Λέων Μεγάλου Βραβείου της Επιτροπής στην δημιουργό.