9:02
27/6

Λάλο Σίφριν (1932-2025): Για τον άρχοντα του ρυθμού στο Χόλιγουντ του '60-'70

Βλέπω τώρα τον τίτλο που έβαλα και ενώ καταλαβαίνω ότι είναι αρκετά αντιπροσωπευτικός μου φαίνεται απελπιστικά μειωτικός. Διότι μπορεί όσοι ξέρουν, θυμούνται (ή και νοσταλγούν) τον Αργεντίνο Σίφριν και τους ήχους του να το κάνουν πράγματι για έναν όγκο έργου που ήρθε στις δύο αυτές δεκαετίες, ωστόσο το αποτύπωμα της μουσικής του τις υπερβαίνει.

Ο Σίφριν ήταν περίπτωση ήδη από τις σπουδές του αφού ενόσω στην Αργεντινή ήταν μαθητής του πατέρα του Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ (του σπουδαίου πιανίστα και μετέπειτα διευθυντή ορχήστρας της λόγιας μουσικής) και ερχόμενος στην Ευρώπη και την Γαλλία είχε στο (επίσης θρυλικό) Παρισινό Ωδείο δάσκαλο τον Ολιβιέ Μεσιέν. Τις παρισινές νύχτες όμως σουλάτσαρε στα jazz bars της Πόλης του Φωτός – και όλοι ξέρουμε ότι εκείνα τα χρόνια στα μέρη εκείνα περπατούσαν επικίνδυνες «γάτες». Μία εξ αυτών, τον Ντίζι Γκιλέσπι, θα τον συναντούσε όταν θα έφτανε στις ΗΠΑ και σχεδόν αμέσως θα γινόταν ο άνθρωπος που θα του καλυτέρευε τις παρτιτούρες. Θα γινόταν από το 1960 μέχρι και το 1962 και ο πιανίστας του. Όταν λίγο μετά ο Σίφριν θα έγραφε ένα τζαζ έργο μεγάλης κλίμακας θα το ονόμαζε «Gillespiana» - και θα έπαιρνε και μια υποψηφιότητα Γκράμι γι’ αυτό. Στο τέλος θα αριθμούσε 22 υποψηφιότητες Γκράμι σε όλη του τη ζωή – και 5 βραβεία.

Κάπου εκεί στις αρχές του ’60, δύο πράγματα συμβαίνουν στις ΗΠΑ – και όλο τον ποπ μουσικό κόσμο. Η σάμπα και η μπόσα βασιλεύουν ορίζοντας την εποχή και το σινεμά με την τηλεόραση θέλουν ανθρώπους που μπορούν να γράψουν στο ιδίωμα. Ο Λατίνος Σίφριν, με τις «ολιστικές» σπουδές και την γαλαζοαίματη τζαζ εμπειρία καλείται νωρίς-νωρίς.

Για τα samples που έγιναν trip hop διασημότητες στην δεκαετία του '90

Η φήμη του σε όλο τον κόσμο οφείλεται στην τηλεόραση, αφού όπως όλοι ξέρετε (ή έτσι ελπίζουμε) σε αυτόν οφείλεται το μουσικό θέμα του «Mission Impossible», της κλασικής σειράς με τον Πίτερ Γκρέιβς που αργότερα βέβαια θα γίνει mega franchise του σινεμά από τον Τομ Κρουζ. Για την τηλεόραση ο Λάλο θα δουλέψει πολύ και θα συνδυαστεί με σειρές όπως τα «Mannix», «Man From U.N.C.L.E.» και «Στάρσκι και Χατς». Όταν το δεύτερο έγινε ταινία στα χρόνια μας, ο Μαρκ Πέμπερτον δεν είχε παρά να αντλήσει από τον Σίφριν (και ναι, από τον Τζον Μπάρι της ίδιας περιόδου).

Για τον ίδιο τον Σίφριν η είσοδος στο σινεμά έγινε για τα καλά με το «Les Felins» (1964) του Κλεμάν (που παίζουν κάποιοι Αλέν Ντελόν και Τζέιν Φόντα…), ένα σάουντρακ που έγραψε στο Παρίσι και ο ίδιος θεωρεί πως είναι το θεμέλιο της κινηματογραφικής του ζωής. Δεν άργησαν να προσγειωθούν προτάσεις από τον Νόρμαν Τζούισον («Cincinnati Kid»), από τον Ρόζενμπεργκ και τον Πολ Νιούμαν για το μοναδικό «Cool Hand Luke», από τον Πίτερ Γέιτς και τον Στιβ ΜακΚουίν για το ασύλληπτο «Bullitt» και βέβαια, πρώτα και αιώνια, από έναν Ντον Σίγκελ και κάποιον Κλιντ Ίστγουντ που εκκινώντας από το «Coogan’s Bluff» και βασικά από τον «Βρώμικο Χάρι» συνοδοιπόρησαν για πολλά χρόνια – και πολλούς Κάλαχαν. Δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι μαζί με το σάουντρακ του Άιζακ Χέις για το «Shaft» ο Σίφριν είναι υπεύθυνος για τον ήχο του ’70 που ηχεί αυτοματικά στ΄ αυτιά μας μιλώντας για σινεμά είδους της εποχής. Όχι ότι δεν υπάρχουν άλλοι, ας μην γεννήσουμε τζάμπα εντάσεις, αλλά αυτός ο jazzy ήχος, με τους συγκοπτόμενους ρυθμούς, τις άρρωστες συγχορδίες, τις ματζόρε κλίμακες, αυτό το φοβερά νευρώδες ηχοσύστημα που γέμιζε τις σκηνές και υπογράμμιζε το ύφος των ταινιών, ήταν ο Λάλο Σίφριν. Ήταν και θα παραμείνει, τουλάχιστον όσο εμείς είμαστε εδώ.

Στα credits του θα βρει κανείς έναν Μπρους Λι («Enter the Dragon»), ένα «Rollercoaster», ένα «Voyage of the Damned», το «48ωρο των Κατασκόπων» του Πέκινπα, την «Απόδραση από την Αθήνα» του Κοσμάτου με όλη την παλιοπαρέα, το τελευταίο «Κονκόρντ» (αυτό με τον Ντελόν), το «Brubaker» με τον Ρέντφορντ, το «Buddy Buddy» του Μπίλι Γουάιλντερ και ένα πλήθος ακόμα ταινιών και τηλεοπτικών σειρών που πρέπει να ξεπερνά τα 150 πρωτότυπα credits. Το 1998 κατέβηκε για μια ακόμα φορά στην Αργεντινή, να βρει τον μεγάλο Κάρλος Σάουρα που είχε και αυτός βρεθεί εκεί για να γυρίσει εκείνο το έξοχο το «Tango» του. Συγκίνηση.

Ο Σίφριν, όπως θα το είχατε φανταστεί, δεν τιμήθηκε ποτέ με Όσκαρ, τιμήθηκε όμως με 6 υποψηφιότητες και πήρε και στο τέλος, δια χειρός Κλιντ, ένα Συνεισφοράς το 2018. Η διάνοιά του δεν είναι υπολογίσιμη με σημερινές ισοτιμίες. Η μουσική του έχει μια αναλογικότητα ίσως μη αναγνωρίσιμη πλέον. Ωστόσο αυτό που μπορούσε να κάνει με τα ολιγάριθμα ensemble του, το ρυθμικό βάθος των ενορχηστρώσεών του, η μελωδική έμπνευση που όμως δεν γινόταν ποτέ τόσο περισπούδαστη ώστε να υπερκαλύπτει το ασίγαστο groove που έτρεχε δαιμονικά από κάτω, και πολλά ακόμα που ειδικότεροι του υπογράφοντος μπορούν πολύ καλύτερα να περιγράψουν, είναι στοιχεία της διάνοιας αυτής. Οι ταινίες ωφελήθηκαν μέγιστα από αυτόν, η βιβλιοθήκη των ήχων μιας εποχής πλούτισε ανυπολόγιστα, και η ζωή μας, όπως πάντα με το πέρασμα τέτοιων ανθρώπων από μέσα της, έγινε κάτι που άξιζε τον κόπο.

Αντίο Λάλο μας, δεν σε ξεχνάμε ποτέ.

υ.γ. Π.Γκ. αφιερωμένο