Ρίτα

Σεναριακό και σκηνοθετικό ντεμπούτο για την ηθοποιό Παθ Βέγα, μια από τις πιο αναγνωρίσιμες Ισπανίδες ηθοποιούς των τελευταίων δεκαετιών, η οποία αναλαμβάνει και χρέη παραγωγού στο «Ρίτα», μια ταινία που αντλεί από τις παιδικές της αναμνήσεις, δίχως όμως το βαρύ, έμφυλο υπόβαθρο που εδώ μεταστρέφει σταδιακά τη δυναμική του φιλμ από love letter στην παιδική ηλικία, σε σκληρό οικογενειακό δράμα.

Σεβίλλη, 1984. Η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση παροξυσμού λόγω της συμμετοχής της Ισπανίας στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου. Η επτάχρονη Ρίτα (μια φανταστική Σοφία Αλεπούζ) ζει μαζί με τους γονείς της και τον πεντάχρονο αδελφό της Λόλο (Εσκαμίλα) σε ένα ημιφωτισμένο διαμέρισμα σε μια από εκείνες τις γραφικές γειτονιές που τείνουν να αποτελέσουν πλέον παρελθόν. Η οικογένεια τα φέρνει βόλτα δύσκολα, με τον πατέρα να εργάζεται ως οδηγός ταξί και τη μητέρα να φροντίζει τα παιδιά στο σπίτι. Η ζέστη είναι αφόρητη, τα αδέλφια δεν μπορούν να πάνε στην παραλία (ο μπαμπάς δουλεύει), συνεπώς ο χρόνος τους ξοδεύεται ζωγραφίζοντας, σε βόλτες για ψώνια με τη μαμά, βλέποντας τηλεόραση ή με επισκέψεις στο νοσοκομείο όπου βρίσκεται η γιαγιά. Η Ρίτα παρατηρεί τα πάντα γύρω της, τίποτα δεν της ξεφεύγει, ακόμα και η ολοένα πιο βίαιη συμπεριφορά του μπαμπά απέναντι στη μαμά.

Η Βέγα υπογράφει μια ιστορία που δεν λείπει από το σινεμά, όπως και η οπτική της που έρχεται, πρωτίστως, από τα μάτια της μικρούλας Ρίτα. Εντούτοις, το γεγονός πως παραμένει σοβαρή πρόκληση η εύρεση του σωστού παιδιού-πρωταγωνιστή, είναι μια αλήθεια και εδώ όλο το βάρος πέφτει στην τοσοδούλικη πλάτη της Σοφία Αλεπούζ η οποία το κουβαλάει με περίσσια άνεση, φιλτράροντας τα πάντα μέσα από τα φωτεινά της μάτια και ένα βλέμμα που μαρτυρά μια μεγαλύτερη, εσώτερη ηλικία από εκείνη που είναι.

Η σκηνοθεσία της Βέγα (η οποία υποδύεται και τη μητέρα) είναι φροντιστική και τρυφερή, φέρνοντας τα παιδιά στο προσκήνιο, με τα πρόσωπα των ενηλίκων να έρχονται σε δεύτερη μοίρα στο κινηματογραφικό κάδρο. Υπάρχει μια εγγενής ευαισθησία στον τρόπο με τον οποίο η κάμερα προσεγγίζει (σημαντική εδώ η συμβολή της διευθύντριας φωτογραφίας Εύα Ντιάζ) τα όσα βρίσκονται στο οπτικό πεδίο της Ρίτα, γεγονότα και εμπειρίες που στους μεγάλους φαίνονται τετριμμένα, στα παιδικά μάτια φαντάζουν συναρπαστικά, όπως το αλογάκι στο καρουζέλ που γίνεται σωστό άλογο καουμπόι ή τα σύννεφα στον ουρανό που μοιάζουν με γιγαντόμορφα πλάσματα.

Η διατήρηση αυτής της αγνότητας μοιάζει επιβεβλημένη για τη (δια)φυγή από την πραγματικότητα, εκεί όπου οι καυγάδες των γονιών κάνουν τον Λόλο να τρομοκρατείται και τη Ρίτα να αναλαμβάνει δράση, ως μεγάλη αδελφή, προκειμένου να τον προστατέψει από μια κατάσταση που είναι υπερβολικά μικρός για να καταλάβει, πολλώ δε μάλλον να διαχειριστεί.

Εκεί βρίσκεται και το μεγάλο δράμα της ταινίας. Η Ρίτα προσπαθεί να σώσει όχι μονάχα τον αδελφό της αλλά και τη μητέρα της από τις βίαιες εξάρσεις του πατέρα, ουσιαστικά θυσιάζοντας την παιδικότητά της για χάρη των αγαπημένων της προσώπων. Είναι μια βασανιστικά εύθραυστη ισορροπία αυτή του επιχειρεί να διαφυλάξει και το αποτέλεσμα δεν είναι καθόλου δεδομένο, μέχρι τουλάχιστον και το επερχόμενο τέλος που σηματοδοτεί την «έξοδο» των δυο παιδιών από τον κόσμο του αυθορμητισμού και της αθωότητας.